1) GİRİŞ

Bu çalışma ile önce internet alan adı ve tahsisi hakkında bilgi vermek sonrasında ise 14 Eylül 2022 tarihinde faaliyete geçen TRABİS sisteminden bahsederek alan adlarına ilişkin ortaya çıkan uyuşmazlıkların yeni çözüm yöntemine değinmek hedeflenmektedir.

 

2) İNTERNET ALAN ADI

Herhangi bir internet sitesine ulaşmak için ulaşılmak istenen sitenin IP (internet protokol) adresine ihtiyaç duyulur. İnternetteki her web sitesinin kendine ait özel bir IP adresi vardır. IP adresi sayılardan oluşmaktadır ve bu sayıların akılda tutulması zordur. İşte tam da bu yüzden IP adresleri “Alan Adı Sistemi – Domain Name System (DNS)” ile simgesel olarak isimlendirilmişlerdir.

İnternet alan adı 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda (EHK) “İnternet üzerinde bulunan bilgisayar veya internet sitelerinin adresini belirlemek için kullanılan internet protokol numarasını tanımlayan adlar” şeklinde tanımlanmıştır.

 

3) ALAN ADI TAHSİSİ

Birbirinden farklı her IP adresi için onlara özel ayrı alan adları tanımlanmalıdır. Bu tanımlama işlemine alan adı tahsisi ya da alan adı kayıt işlemi denir. Alan adı kayıt işlemi, domain düzenleme ve denetleme hakkı bulunan yetkili kurumlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Alan adlarının birbirinden ayrı ve tek olması marka hukukundan farklı olarak tek bir harf fazlalığı ya da eksikliği ile bile sağlanabilir.

Alan adı tahsisi ile süresiz bir kullanım hakkı kazanılmaz. Bu sebeple domain tahsilinin belirli zaman aralıklarında yenilenmesi gerekmektedir. Domain kayıt işlemi yenilendiği sürece alan adının kullanım hakkı da yenileyene ait kalır. Fakat yenileme işlemi yapılmadığı takdirde alan adı tekrar başka birine tahsis edilmeye açık hale gelir.

 

4) TRABİS

5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna (BTK) siber güvenlik ve internet alan adları konularında Cumhurbaşkanı, Bakanlık ve/veya Siber Güvenlik Kurulu tarafından verilen görevleri yerine getirme görev ve yetkileri verilmiştir. BTK ise görev ve yetkileri kapsamında “.tr” uzantılı internet alan adı sisteminin ve buna ait merkezi veritabanının işletilmesine, rehberin oluşturulmasına, güncellenmesine ve rehberlik hizmetinin sunulmasına ve alan adı başvuru işlemlerinin gerçek zamanlı olarak yapılmasına imkân veren TRABİS sistemini işletmektedir. Bu sistem 14 Eylül 2022 tarihinde faaliyete geçmiştir.

     

     1) TRABİS’e Geçiş Süreci

Dünya çapında alan adı kaydı ile ilgili çalışmaları yürüten kuruluş olan ICANN’in “.tr” uzantılı alan adları için ülkemizde yetkilendirdiği resmi kurum, ODTÜ bünyesinde hizmet veren Nic.TR idi.

21 Aralık 2018 tarihinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve ODTÜ’nün imzaladığı sözleşme ile Nic.TR’nin kayıt otoritesi yetkisi, BTK’ya devredilmiştir. Bu süreç TRABİS altyapısının hazırlanması ve Nic.TR üzerinden tescil edilen alan adlarının, yetkili alan adı kayıt kuruluşuna aktarılmasına dair çalışmalarla devam etmiştir. Trabis sistemi faaliyete geçtiğinde Nic.TR üzerinden yetkili kayıt kuruluşlarına geçiş yapmayan alan adları otomatik olarak TRABİS sistemine aktarılmıştır. Ancak TRABİS sisteminde son kullanıcıya destek verilmediği için TRABİS sistemi devreye girmeden önce yetkili bir kayıt kuruluşuna geçişi sağlanmayan alan adlarının yenileme ya da alan adı yönetimine ilişkin işlemleri sağlanamamaktadır. Bu işlemlerin sağlanabilmesi için alan adının yetkili bir kayıt kuruluşuna taşınması gereklidir.

Kayıt kuruluşu başvuru, yenileme, iptal gibi alan adları ile ilgili işlemlerin yapılmasına aracılık eden taraf olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre KK’lar alan adı tahsisi, başvuru, yenileme ve iptal işlemlerinin yürütüldüğü, alan adı sahibi ile birebir irtibatta olan tarafı ifade etmektedir.

   

     2) TRABİS ile Gelen Yenilikler

TRABİS ile “com.tr, org.tr, net.tr, gen.tr, biz.tr, tv.tr, web.tr, info.tr, bbs.tr, tel.tr ve name.tr” alan adı uzantıları ilk gelen alır kuralı uyarınca belgesiz olarak tahsis edilecek; “gov.tr, edu.tr, bel.tr, k12.tr, av.tr, dr.tr, pol.tr, tsk.tr ve kep.tr” uzantılı alan adları ise belgeli şekilde tahsis edilmeye devam edecektir. Bu alan adları için talep edilen resmi belgeler konusunda da bazı değişiklikler söz konusudur. Örneğin edu.tr için Nic.tr döneminde tahsis formu istenmekteyken TRABİS, talep formu ve yetki belgesinin ibrazını gerektirmektedir.

TRABİS ile birlikte artık bir alan adının tahsis süresi beş seneyi aşamayacaktır. Tahsis süresinin dolmasından sonra da alan adını kullanmak isteyen kişi yenileme yapmalıdır. TRABİS’ten önce yenileme döneminde alan adı sahibinin ödeme yapmaması alan adının üç ay süre ile duraklatılmasına neden olmaktaydı. Bu süre içerisinde alan adı sahibi ödeme yaparsa alan adını tekrar kullanmaya başlayabilirdi. TRABİS yenilenmeyen alan adının kullanımının iki ay süre ile durdurulmasını ve bu süre içinde alan adı sahibinin başvurusu üzerine alan adı tahsis işleminin yenilenmesini gerektirmektedir. Ancak yenileme için belirtilen sürenin sonunda yenileme talebi gelmemesi halinde, alan adı yeniden tahsise açılmakta, alan adının tahsise açıldığı bilgisi kurumun internet sitesinde yayımlanmakta ve yeniden tahsise açılan bu alan adları için bir ay süre ile başvuru talebi alınmamaktadır.

Nic.tr döneminden farklı olan bir diğer düzenleme de feragatle ilgilidir. Önceki uygulamalarda bir alan adı silindikten sonra iki ay boyunca kimse alan adını kaydedememekteydi. TRABİS’te de alan adının iki ay boyunca duraklatılması söz konusu olsa da kurumun uygun bulduğu hallerde bu iki aylık sürenin kısaltılması mümkün olabilmektedir. Alan adı sahibi iki aylık duraklatılma süresinde feragat işleminden vazgeçerse durdurma işlemi geri alınabilmektedir.

TRABİS’ten önce satışı ve devri yasak olan alan adları, TRABİS’in faaliyete geçtiği tarih olan 14 Eylül 2022 tarihinden üç yıl sonra satılıp devredilebilecektir.

Yeni düzenlemelere göre kayıt kuruluşları başvuru sahiplerini alan adı tahsisi dışında başka bir hizmeti almak zorunda bırakamayacaktır. Nic.tr döneminde ek hizmetler konusunda bu tür bir kural bulunmamaktaydı.

     

     3) Yeni Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi

Alan adları, belge değişimi veya fiziksel temasın kısıtlı olduğu, kimlik teyidinin olmadığı otomatikleştirilmiş bir süreçle gerçekleştirilmektedir. İnternetin ticari amaçla kullanımının öne çıkmasıyla birlikte alan adlarının maddi değeri artmıştır. Bunun bir neticesi olarak, başkalarına ait markalarla aynı veya benzer nitelikteki alan adlarını yüksek bir meblağ karşılığında satmak, marka sahibinin alan adını kullanmasını engellemek, alan adının esasen ticari rakiplerin işlerine ya da faaliyetlerine zarar vermek, alan adıyla karışıklık meydana getirmek suretiyle başka siteye yönlendirmek gibi kötü niyetli davranışları içeren “cybersquatting” olarak da adlandırılan yeni bir haksız fiil türü ortaya çıkmıştır. İnternet ortamında markadan kaynaklanan hakların etkin korunması için ICANN tarafından iki uyuşmazlık çözüm mekanizması geliştirilmiştir: Uniform Domain Name Dispute Resoultion Policy (UDRP) ile Uniform Rapid Suspension (URS). Ayrıca, ülke kodlu üst düzey alan adları için farklı ülkeler kendi özel uyuşmazlık çözüm usullerini devreye almıştır. TRABİS de Türkiye TR üst düzey alan adı için geliştirilen müstakil bir uyuşmazlık çözüm mekanizmasıdır.

İnternet Alan Adları Yönetmeliğinin 23’üncü maddesine göre Uyuşmazlık Çözüm mekanizmasının (UÇM) işletilmesine ilişkin usul ve esasların BTK tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. Buna istinaden çıkarılmış İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Tebliği de uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin detayları düzenlemiştir. Bu Tebliğde hüküm bulunmayan hallerde BTK’nın kurul kararı ile düzenleme yapma yetkisi bulunmaktadır. UÇM Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları tarafından işletilmektedir. Yönetmeliğin 25 inci maddesinin birinci fıkrasında geçen şartların birlikte sağlandığını iddia eden şikâyetçi, uyuşmazlığın çözümü için, tercih ettiği UÇHS’nin internet sayfasından başvurusunu yapabilmektedir.

Stj. Av. Asena KAYA

 

Marka & Patent Vekili                                                                                                                                                                 Av. Bülent KAPTAN

© 2018 Kaptan Avukatlık Bürosu. Tüm Hakları Gizlidir. logo-footer

Bülent KAPTAN has set up his private practice as a member of Izmir Bar Association in 1991.
He was registered as Trademark and Patent Attorney to TPE (Turkish Patent Institute, not Turkish Patent and Trademark Office) in 1999. He has attended to Patent Attorneys Professional Training Programmes given by World Intellectual Property Organization as a distant education and an 8 months programme in TPE collabration with European Patent Office.

In 2002, he participated an English Translation Training for 20 months, organized by one of the M.E.B (Ministry of Education) affiliated private education institution.

He is a member of ICC Turkish National Committee and PEM Trademark and Patent Attorneys’ Assocation.

He has been writing in “Refrigeration World”, a publication of Aegean Region Refrigeration Industry and Business Association, since 2002.

He speaks English, German(A2) and Chinese (A2).

Stj. Av. Altınay TANRIYAKUL, 2000 Manisa doğumludur. Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 2023 yılında mezun olmuştur. Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölümünde eğitimi devam etmektedir. İngilizce bilmektedir.

Av. Özge ERDOĞAN, 1997 Adana doğumludur. 2019 yılında İzmir Ekonomi Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olup 2019 yılından itibaren hukuk büromuzda çalışan ve aynı zamanda İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde Özel Hukuk bölümünde yüksek lisans eğitimini sürdüren Özge ERDOĞAN ileri seviyede İngilizce bilmektedir.

 

Yönetici asistanı Selda GÜNEŞ, 1973 İzmir doğumludur. 2014 yılında Anadolu Üniversitesi Adalet bölümünden ve 2017 yılında Anadolu Üniversitesi Kamu Yönetimi bölümünden mezun olmuştur.

Selda GÜNEŞ, executive asistant, is graduated from Anadolu University, departmant of Justice in 2014 and departmant of Public Administration in 2017.

 

Trainee Lawyer Artun Alp KAPLAN has graduated from Kadir Has University Law Faculty in 2023. He wrote his thesis on the subject of Intellectual Property Rights. Artun Alp KAPLAN speaks Turkish and English.

 

Trainee Lawyer Altınay TANRIYAKUL is  graduated from Yasar University Faculty of Law in 2023. Ms. TANRIYAKUL continues her education at Yasar University, Faculty of Communication, departmant of New Media and Communication. Ms. TANRIYAKUL speaks English.

 

Selda GÜNEŞ, executive asistant, is graduated from Anadolu University, departmant of Justice in 2014 and departmant of Public Administration in 2017.


Avukat Gamze HOŞGEL, 1998 Hatay doğumludur. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2021 yılında mezun olmuştur. İngilizce bilmektedir.


Lawyer Gamze HOŞGEL was born in Hatay in 1998. Ms. HOŞGEL graduated from Dokuz Eylül University Faculty of Law in 2021. Ms. HOŞGEL speaks English.


Stj. Avukat Ataberk ŞİMŞİRLİ, 2001 yılında Adana’da doğmuştur. Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2024 yılında mezun olmuştur. İngilizce bilmektedir.


Traniee Lawyer Ataberk ŞİMŞİRLİ was born in 2001 in Adana. Ataberk ŞİMŞİRLİ has graduated from Uludağ University,Law Faculty in 2024. Mr. ŞİMŞİRLİ speaks English.